 |
| Ảnh minh họa |
Với mục tiêu đặt ra như vậy, qua sơ kết 03 năm (2011-2013) thực hiện phong trào xây dựng nông thôn mới, bộ mặt nông thôn đã có những đổi thay rõ rệt. Về với miền quê Quảng Nam hôm nay, từ những nẻo đường thôn xóm, bản làng là những tuyến đường bê tông vững chắc, hệ thống kênh mương nội đồng được kiên cố hóa, nhà cửa được khang trang hơn với những hàng cau, cây ăn quả xanh ngát;.. người nông dân hăng say lao động với những mô hình kinh tế mới cho năng suất cao, nhất là kinh tế VAC, kinh tế trang trại...
Từ mô hình điểm Xã Tam Phước huyện Phú Ninh, là một trong 11 xã của cả nước, được Ban chỉ đạo Trung ương chọn để xây dựng mô hình xã điểm nông thôn mới, đại diện cho khu vực Duyên hải miền Trung. Nơi đây từng là vùng căn cứ cách mạng, bị chiến tranh tàn phá nặng nề. Sau khi thống nhất đất nước, Đảng bộ và nhân dân địa phương tập trung khai hoang phục hóa, tập trung phát triển sản xuất, xây dựng lại quê hương. Là một xã đứng vào hàng trung bình của tỉnh, sau hơn 02 năm triển khai xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới, đến nay xã Tam Phước đã đạt 12/19 tiêu chí nông thôn mới; 7 tiêu chí còn lại, trừ tiêu chí về tỉ lệ lao động trong nông nghiệp mới đạt 57,9% (quy định là 35%), còn 6 tiêu chí khác đang đạt ở mức cao và sẽ đạt chuẩn vào cuối năm 2011. Trong 12 tiêu chí đã đạt được, đáng mừng là có rất nhiều tiêu chí mang ý nghĩa quyết định đến sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng như: giao thông, điện, hệ thống thuỷ lợi, cơ sở y tế, nhà sinh hoạt cộng đồng...Từ mô hình điểm đó, Quảng Nam tiếp tục nhân rộng và phát huy những kết quả đạt được để triển khai trên tất cả các xã còn lại trên địa bàn tỉnh, sau 03 năm thực hiện, các tiêu chí nông thôn mới ở các xã được tăng lên đáng kể. Bình quân chung tiêu chí đạt chuẩn của 206 xã là 5,98 tiêu chí/xã so với cả nước là 6,41 tiêu chí/xã. Theo thống kê, nhóm đạt từ 15-18 tiêu chí có 12 xã, nhóm từ 10-14 tiêu chí có 28 xã, nhóm từ 05-09 tiêu chí có 70 xã, nhóm dưới 05 tiêu chí có 96 xã. Kết quả tuy chưa hẳn là cao nhưng cũng nói lên được tinh thần quyết tâm xây dựng nông thôn mới của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở bởi xuất phát điểm của Quảng Nam khá thấp; là một tỉnh nghèo, chịu nhiều ảnh hưởng của chiến tranh và thiên tai bão lũ, có điều kiện đặc thù là có cả các xã miền núi, trung du, đồng bằng và hải đảo. Với 20 dân tộc cư trú, có những điều kiện kinh tế, trình độ văn hóa, lối sống, phương thức sản xuất, phong tục tập quán, tín ngưỡng,...khác nhau.
Có được kết quả đáng khích lệ như vậy, trước hết phải kể đến Đảng bộ, chính quyền tỉnh Quảng Nam đã vạch ra những hướng đi thiết thực, hiệu quả. Ngoài việc chủ động, tranh thủ các cơ chế, chính sách của TW, UBND tỉnh đã ban hành các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, tăng thu nhập cho cư dân nông thôn, như: chương trình bê tông hóa giao thông nông thôn, hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi đất màu và kiên cố kênh mương, thực hiện cơ chế khuyến khích dồn điền đổi thửa, hỗ trợ đầu tư cấp nước sạch, đẩy mạnh cơ giới hóa trong khâu sản xuất nông nghiệp, phát triển kinh tế vườn- trang trại, thực hiện các chương trình giảm nghèo, hình thành các quỹ hỗ trợ sản xuất...
Công tác dồn điền đổi thửa luôn được tỉnh quan tâm chú trọng, Quảng Nam đã triển khai khá hiệu quả đề tài khoa học "cánh đồng mẫu lớn". Trong 3 năm qua, toàn tỉnh đã tiến hành dồn điền đổi thửa hơn 3.000 ha, nâng diện tích dồn điền, đổi thửa đất nông nghiệp lên gần 17.500 ha. Đặc biệt, công tác dồn điền, đổi thửa được gắn liền với quy hoạch sản xuất nông sản hàng hóa. Đến nay đã có hơn 82 cánh đồng mẫu lớn chuyên sản xuất lúa giống, lúa chất lượng cao. Đây là một hướng đi trọng tâm, lâu dài, góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, xây dựng thành những vùng sản xuất chuyên canh tập trung, tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng cơ giới hóa trong quá trình sản xuất. Đồng thời đã nâng cao vai trò của Hợp tác xã để tạo liên kết sản xuất giữa nhà doanh nghiệp và nông dân nhằm giải quyết bài toán đầu ra cho sản phẩm.
Song song với đó, lĩnh vực văn hóa- giáo dục cũng có những bước chuyển mạnh mẽ. Tính đến cuối năm 2012, Quảng Nam đã được Bộ Giáo dục & Đào tạo công nhận là đơn vị đạt chuẩn quốc gia về Phổ cập giáo dục Trung học sơ sở, với tỷ lệ 100% huyện đạt chuẩn. Bên cạnh đó, công tác y tế và chăm sóc sức khỏe có sự phát triển toàn diện, ngày càng đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh của người dân. Đến nay, toàn tỉnh đã có 61 xã đạt chuẩn tiêu chí y tế.
Đời sống văn hóa của dân cư nông thôn và miền núi cũng được thay đổi đáng kể. Những thiết chế văn hóa được xây dựng toàn diện từ nhà sinh hoạt thôn, cộng đồng, bưu điện văn hóa xã... để tạo điều kiện cho bà con nhân dân sinh hoạt lúc nông nhàn, trau dồi kiến thức, nắm bắt thông tin tình hình kinh tế - xã hội. Có thể nói, đây là khâu đột phá của Quảng Nam nhằm nâng cao đời sống tinh thần để tạo khí thế hăng say khi làm việc.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đạt được, xây dựng nông thôn mới ở Quảng Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn, trở ngại, nhất là:
Công tác thông tin tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới của các cấp, các ngành chưa thường xuyên, rộng khắp, nội dung chưa phong phú. Vai trò chủ thể của người dân trong quá trình thực hiện chưa được phát huy cao, một bộ phận cán bộ và nhân dân còn biểu hiện tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Sự chung sức, chung lòng xây dựng nông thôn mới đã được phát động nhưng việc thể hiện bằng hành động cụ thể, còn hạn chế. Không ít địa phương việc xây dựng nông thôn mới còn nặng về xây dựng cơ bản, chưa tập trung cao cho khâu tổ chức chỉ đạo, hỗ trợ phát triển sản xuất, nhất là kinh tế VAC, kinh tế trang trại. Công tác lập và phê duyệt đề án xây dựng xã nông thôn mới còn chậm. Việc chỉ đạo, điều hành của ban chỉ đạo một số địa phương chưa thật sự tập trung, thiếu quyết liệt, không cụ thể. Ngoài ra, sự phối hợp triển khai chương trình ở các cấp chưa đồng bộ, thiếu gắn kết, nhất là sự phối hợp của các phòng, ban chuyên môn cấp huyện trong việc thực hiện khâu quy hoạch. Đặc biệt, đề án của một số xã chưa đánh giá đúng thực trạng, nhiệm vụ đề ra chưa đảm bảo tính khả thi, chưa thể hiện được sự phát huy tối đa nội lực.
Vệ sinh môi trường chưa được đảm bảo, ý thức của một bộ phận dân chúng chưa cao, tình trạng vứt rác, súc vật nuôi còn bừa bãi, nhất là rác thải từ các bao thuốc trừ sâu trên các cánh đồng.
Nguồn vốn của Trung ương, của tỉnh hỗ trợ, đầu tư cho xây dựng nông thôn mới trên địa bàn vẫn còn thấp; các đơn vị liên quan chậm ban hành cơ chế, giải pháp lồng ghép những nguồn vốn từ các chương trình, dự án khác vào chương trình này; cơ chế hỗ trợ vốn theo Quyết định số 695/QĐ-TTg ngày 8/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ còn nhiều lúng túng.
Tính sáng tạo, đột phá, phát huy đặc thù về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, văn hóa, phong tục tập quán của các hồ sơ quy hoạch tại các địa phương còn hạn chế, chất lượng các đồ án quy hoạch chưa cao, nhất là quy hoạch không gian, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch ngành, quy hoạch các loại rừng; thiếu tính liên kết vùng xã, huyện trong quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới nên chưa phát huy hết thế mạnh và hạ tầng sử dụng chung của từng vùng.
Đâu là giải pháp cho xây dựng nông thôn mới ở Quảng Nam
Cần phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị ở cơ sở, phát huy vai trò chủ thể của nhân dân, dưới sự lãnh đạo tập trung của Đảng uỷ xã, Chi bộ thôn cùng với sự giúp đỡ kịp thời có hiệu quả của cấp trên, sẽ là yếu tố quyết định cho sự thành công về xây dựng nông thôn mới.
Phát huy vai trò của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội để xây dựng nông thôn mới, xem đây là nhiệm vụ trọng tâm, để không một ai đứng ngoài cuộc, phải thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở để "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và hưởng thụ".
Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động xây dựng nông thôn mới một cách thường xuyên, sâu rộng, thiết thực với nhiều hình thức để cán bộ và nhân dân, mọi người, mọi nhà hiểu được ý nghĩa, quyền lợi và trách nhiệm của mình, từ đó chung sức, chung lòng, bắt tay xây dựng nông thôn mới.
Cần xác định xây dựng nông thôn mới là dự án ưu tiên phát triển toàn diện nhằm nâng cao đời sống vật chất và tình thần cho nhân dân. Vì vậy, cần có những cơ chế, hỗ trợ đặc biệt, trong đó cần tập trung đến các tiểu hợp phần của dự án như: Dự án nâng cao năng lực cộng đồng về công tác tuyên truyền vận động, dự án đề cao vai trò của hộ gia đình với xây dựng nông thôn mới... Song song với đó doanh nghiệp khi đầu tư vào vùng nông thôn mới cũng được hưởng các ưu đãi đầu tư cao nhất như vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn.
Xác định nhiệm vụ ưu tiên, triển khai thực hiện có hiệu quả các chương trình nông thông mới nhằm tạo niềm tin cho nhân dân để nhân rộng mô hình. Bên cạnh đó, cần tuyên dương, khuyến khích các hộ gia đình, các hình mẫu tiên phong trong phát triển sản xuất kinh tế vườn, kinh tế trang trại...
Làm tốt công tác quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch ngành, quy hoạch cây, con, giống và tạo sự liên kết trong sử dụng hạ tầng dùng chung giữa các địa phương liền kề.
Định hướng cho nhân dân xây dựng nông thôn mới "từ nhà ra vườn, từ đường ra đồng" nhằm tạo diện mạo mới cho từng làng quê và toàn xã.
Tranh thủ và huy động được nhiều nguồn lực đầu tư, lồng ghép các các chương trình, dự án, tạo ra nguồn lực tổng hợp đầu tư xây dựng nông thôn mới một cách đồng bộ, hiệu quả. Phối hợp với các tổ chức phi chính phủ để tranh thủ các dự án về nâng cao năng lực cộng động, bảo vệ môi trường, tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện tốt hơn nữa công tác bảo vệ môi trường, vệ sinh đường làng ngõ xóm, các kênh mương, cánh đồng...
Các sở ban ngành và UBND các huyện thị cần củng cố bộ máy Ban chỉ đạo cấp cơ sở, kiện toàn bộ máy giúp việc từ tỉnh đến cơ sở. Ban hành các văn bản quy định mức hỗ trợ vốn từ ngân sách nhà nước cho những nội dung liên quan đến chương trình xây dựng nông thôn mới rõ ràng, dễ thực hiện.