Theo Quyết định 165/2006/QĐ-TTg ngày 14/7/2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật trên phạm vi toàn quốc và các văn bản phối hợp giữa Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn, hoạt động sáng tạo khoa học - kỹ thuật tỉnh Quảng Nam trong những năm đã khích lệ được mọi tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh tham gia. Trong đó các hoạt động sáng tạo khoa học – kỹ thuật như Hội thi sáng tạo khoa học kỹ thuật tỉnh; Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh, Giải thưởng Phạm Phú Thứ về khoa học và Công nghệ Quảng Nam được tổ chức đều đặn và từng bước đổi mới trong công tác tổ chức, triển khai.
Để thực hiện tốt các hoạt động sáng tạo khoa học – kỹ thuật trên địa bàn tỉnh, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Chỉ thị số 20/CT-UBND ngày 18/06/2008 về việc đẩy mạnh việc triển khai các Hội thi, Cuộc thi sáng tạo khoa học và kỹ thuật tỉnh. Việc ban hành chỉ thị này sẽ tạo điều kiện cho việc tổ chức, triển khai phong trào được mạnh mẽ; trách nhiệm của các ban ngành trong việc tổ chức triển khai có hiệu quả, cùng với đó cơ quan được giao chủ trì tất các các Hội thi, Cuộc thi Sáng tạo kỹ thuật trên địa bàn tỉnh là Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh, các cơ quan phối hợp chính là Sở Khoa học và Công nghệ, Liên đoàn Lao động tỉnh, Tỉnh đoàn. Theo định kỳ tổ chức, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với các ngành tham mưu UBND tỉnh thành lập Ban Tổ chức cấp tỉnh để triển khai.
Trên cơ sở chỉ đạo của UBND tỉnh, Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh đã tổ chức được 05 lần, Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh tổ chức được 7 lần và Giải thưởng Phạm Phú Thứ về khoa học và công nghệ được tổ chức lần thứ nhất. Có thể nói rằng, hoạt động sáng tạo đã tạo ra sự đam mê khoa học, phát huy sáng kiến cải tiến của rất nhiều tác giả từ cán bộ, công chức, kỹ sư, kỹ thuật đến công nhân, nông dân trực tiếp trong lao động sản xuất, các thanh, thiếu niên, nhi đồng tích cực tham gia và có nhiều đề tài ứng dụng hiệu quả kinh tế - xã hội cho cơ quan, đơn vị.
Đối với Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh, các giải pháp sáng tạo khi tham gia dự thi là những giải pháp được áp dụng hiệu quả từ thực tiễn, đem lại hiệu quả cao. Qua 5 lần tổ chức, Ban Tổ chức đã nhận được 253 giải pháp kỹ thuật tất cả các lĩnh vực trên địa bàn tỉnh, đã trao giải cho 106 giải pháp kỹ thuật, có 8 giải pháp đạt giải toàn quốc. Các giải pháp kỹ thuật được trao giải là giải pháp có tính ứng dụng thực hiễn cũng như hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội cao.
Đối với Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh được tổ chức hằng năm nhằm mục đích phát huy tư duy sáng tạo của các em thanh thiếu niên, nhi đồng từ 6 đến 19 tuổi trên địa bàn tỉnh tham gia. Thông qua Cuộc thi đã phát hiện những tài năng của tỉnh trong việc đam mê sáng tạo, chắp cánh tiếp tục phát triển đam mê nghiên cứu khoa học sau này. Qua 7 lần tổ chức (2008 - 2014) có 1.551 đề tài, mô hình, sản phẩm dự thi, có 136 đề tài, mô hình, sản phẩm được trao giải cấp tỉnh tỉnh; đạt 23 giải quốc gia và 03 giải quốc tế. Đây là một Cuộc thi được các em thanh thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn tỉnh hướng ứng tham gia mạnh mẽ nhất, tỉnh Quảng Nam được ban tổ chức toàn quốc đánh giá cao về công tác tổ chức cũng như số lượng đạt giải, luôn xếp trong những tỉnh đứng đầu toàn quốc. Chính vì sự tham gia của các em ngày càng nhiều nên Ban Tổ chức Cuộc thi cấp tỉnh luôn đổi mới trong cách thức tổ chức, triển khai. Bắt đầu từ năm 2013, UBND tỉnh thống nhất cho tổ chức Cuộc thi tại 02 cấp (cấp tỉnh, cấp huyện), cấp huyện chấm chọn để gửi dự thi cấp tỉnh.
Đối với Giải thưởng Phạm Phú Thứ về khoa học và công nghệ Quảng Nam: đây là giải thưởng Nhà nước cấp tỉnh, nhằm xét tặng những công trình, cụm công trình xuất sắc trong lĩnh vực khoa học công nghệ trong việc góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh. Giải thưởng đang được triển khai lần thứ nhất trên địa bàn tỉnh.
Phát huy những sáng kiến cải tiến kỹ thuật vào đời sống nhằm mục đích nâng cao hiệu quả lao động sản xuất là một yêu cầu cần thiết trong xã hội hiện nay; sáng kiến, cải tiến trong khoa học kỹ thuật lại vô cùng quan trọng, có thể làm thay đổi lịch sử của một lĩnh vực khoa học nào đó, mang lại hiệu quả lớn cho đời sống của chúng ta. Để tiếp tục tổ chức các hoạt động sáng tạo khoa học kỹ thuật tỉnh Quảng Nam có hiệu quả, cần tập trung những vấn đề sau:
Một là, các sở, ban, ngành tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 20/CT-UBND ngày 18/06/2008 của UBND tỉnh về việc đẩy mạnh việc triển khai các Hội thi, Cuộc thi sáng tạo khoa học và kỹ thuật tỉnh; tăng cường công tác phối hợp trong việc tổ chức, triển khai các Hội thi, Cuộc thi của tỉnh. Đưa vào nội dung và chỉ tiêu hoạt động sáng tạo khoa học – kỹ thuật là nhiệm vụ thường xuyên hằng năm đối với các ngành liên quan đến khoa học- kỹ thuật, các tổ chức R-D, các Trường Đại học, Cao đẳng.
Hai là, các ngành cần tuyên truyền sâu rộng, khuyến khích tất các đối tượng ở các ngành sản xuất, kinh doanh trực tiếp làm ra sản phẩm hưởng ứng tham gia; đồng thời có chế độ khuyến khích cho cá nhân, tập thể khi tham gia nghiên cứu một cách hợp lý. Các cơ quan báo, đài thường xuyên tuyên truyền các giải pháp đạt giải của tỉnh để ứng dụng rộng rãi.
Ba là, các cơ quan phối hợp: Sở Khoa học và Công nghệ, Liên đoàn Lao động tỉnh, Tỉnh đoàn có kế hoạch phối hợp chặt chẽ với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh trong công tác tổ chức triển khai Hội thi, Cuộc thi; kịp thời phát hiện và tôn vinh những cá nhân, tác giả có giải pháp kỹ thuật, sáng kiến ảnh hưởng lớn của ngành; đồng thời tham mưu đề nghị kịp thời cho UBND tỉnh, cơ quan cấp trên có hình thức khen thưởng xứng đáng.
Bốn là, Uỷ ban nhân dân tỉnh tạo điều kiện để Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật tỉnh phối hợp với các ngành xây dựng Quỹ hỗ trợ Sáng tạo kỹ thuật tỉnh nhằm kịp thời khuyến khích, động viên các cá nhân, tổ chức trong việc tham gia nghiên cứu sáng tạo; tạo điều kiện cho các tài năng của tỉnh có cơ hội tiếp cận với nền khoa học tiên tiến trên thế giới.
Bài: Nguyễn Văn Trí